Στη νότια όχθη της λίμνης Παμβώτιδας, στο τέλος του 4^ου/αρχές 3^ου αι. π.Χ., στην κορυφή του λόφου Καστρίτσας, σε υψόμετρο 757μ., ιδρύεται ακρόπολη, απέναντι από το λόφο της ακρόπολης του Μεγάλου Γαρδικίου, η οποία άκμασε  κατά την περίοδο του Κοινού των Ηπειρωτών (233/31 π.Χ. – 168/167π.Χ.). Στη δυτική πλευρά του λόφου, βρίσκεται το ομώνυμο Παλαιολιθικό σπήλαιο (22.000-9.000 π.Χ.) και στις παρυφές του υψώματος διαπιστώθηκε ανθρώπινη δραστηριότητα κατά τη νεολιθική εποχή (5.500-3.200π.Χ.) και κατά την εποχή του Χαλκού (1.600-1.100π.Χ.). Σε θέση κομβική και φύσει οχυρή, η ακρόπολη στο βόρειο και κεντρικό τμήμα της κορυφής του βραχώδους υψώματος, προσέφερε πλήρη επιτήρηση μεγάλου μέρους του λεκανοπεδίου Ιωαννίνων, καθώς έλεγχε περάσματα και δρόμους προς Θεσπρωτία, Θεσσαλία και Μακεδονία. Η οχυρωμένη πόλη είναι χτισμένη στον άξονα Β-Ν σε μήκος 1580μ. και μέγιστο πλάτος 350μ.  Τα οικοδομικά κατάλοιπα που σώζονται σε χαμηλό ύψος είναι ελληνιστικής κυρίως εποχής και φέρουν μεταγενέστερες προσθήκες.

Η οχύρωση

Το ισχυρό τείχος συνδυάζει το ισοδομικό, ψευδοϊσόδομο και πολυγωνικό σύστημα τοιχοποιίας, με επισκευές σε νεώτερες φάσεις. Το μήκος του είναι περίπου 3.000μ.,το  μέσο πάχος 3,50μ. και το σωζόμενο ύψος κυμαίνεται από 2,50 ως 5,00μ. Έχει 6 πύλες και περιβάλλει έκταση περίπου 345 στρεμμάτων. Η ανάγκη επιπλέον ενίσχυσης του ευάλωτου νότιου τμήματός του, επέβαλε την προσθήκη στον κύριο οχυρωματικό πύργο, λογχόσχημης απόληξης, η οποία επιμηκύνει τη γραμμή άμυνας της πύλης Ι κατά 24 περίπου μέτρα. Ο εντοπισμός βελών και λίθινων βλημάτων από πολιορκητικές μηχανές στο ευρύ στρώμα καταστροφής κατά την αποκάλυψη του πύργου, επιβεβαιώνει την πολιορκία του 167π.Χ. από τους Ρωμαίους.

[show_more more=ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ  less=ΑΠΟΚΡΥΨΗ ΚΕΙΜΕΝΟΥ]

Ο οικισμός

Τα αποτελέσματα της έρευνας που έχει πραγματοποιηθεί στο ένα πέμπτο της συνολικής έκτασης της οχυρωμένης εγκατάστασης, δείχνουν ότι κατά την περίοδο της ακμής του, 3^ος -2^ος αι. π.Χ., ο οικισμός ήταν πυκνοκατοικημένος, με οικοδομικές νησίδες προσαρμοσμένες σε ορθογώνιο πολεοδομικό σχέδιο και στο φυσικό βραχώδες επικλινές έδαφος. Το μεγάλο μέγεθος των κτιρίων και η ποιότητα των κατασκευών, όπως και το γεγονός ότι και μετά τον 1^ο αι. π.Χ., στην περιοχή αυτή πάνω στην ακρόπολη χτίζονται νέοι χώροι, όπως βαλανείο, υποδηλώνει το υψηλό επίπεδο διαβίωσης των κατοίκων της περιοχής. Κατά τους πρώιμους  χριστιανικούς χρόνους ως και τον 6^ο αι. μ.Χ., η ακρόπολη κατοικείται περιορισμένα.

Η Μονή του Ιωάννου του Προδρόμου

Κατά τον 11^ο – 12^ο αι. μ.Χ. σε πλάτωμα εντός του αρχαίου οχυρωματικού περιβόλου, ιδρύεται η Ιερή Μονή του Ιωάννου του Προδρόμου και στην αρχή του περασμένου αιώνα το εκκλησάκι του αγίου Αθανασίου. Κατά τον α΄ Βαλκανικό πόλεμο (1912-1913), ο λόφος της Καστρίτσας, εντάσσεται στον τουρκικό τομέα άμυνας της πόλης των Ιωαννίνων, και οχυρώνεται με την κατασκευή πολυβολείων, χαρακωμάτων και εγκαταστάσεων στρατωνισμού.

Έργο ανάδειξης

Με το έργο «Προστασία και Ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου Καστρίτσας, Νομός Ιωαννίνων» (2011-2015), οργανώθηκε ο χώρος σε επισκέψιμο, εστιάζοντας τις εργασίες στο νότιο και κεντρικό τμήμα της ακρόπολης κοντά σε τρεις από τις πύλες του τείχους. Μικρής κλίμακας διαμορφώσεις πραγματοποιήθηκαν και στην είσοδο του Παλαιολιθικού σπηλαίου.

 Υπατία Φάκλαρη

[/show_more]