Ο οχυρωμένος οικισμός- ακρόπολη του Μεγάλου Γαρδικίου βρίσκεται στην κορυφή του λόφου Καστρί, κοντά στον σύγχρονο οικισμό Μεγάλο Γαρδίκι του Δήμου Ζίτσας. Η στρατηγική σημασία του υψώματος, που ελέγχει τη βόρεια απόληξη του λεκανοπεδίου και τις προσβάσεις σε αυτό, μαρτυρείται και από τις διαδοχικές οχυρές εγκαταστάσεις, που κατασκευάστηκαν από την ελληνιστική περίοδο έως και τις απαρχές του 20^ού αιώνα.

Οι  οχυρώσεις

Το παλαιότερο οχυρωματικό έργο που σώζεται είναι το ισχυρό τείχος, μήκος περίπου 1.350 μ. Είναι κατασκευασμένο σε ορισμένα τμήματα με το πολυγωνικό και σε άλλα με το ισοδομικό σύστημα και χρονολογείται  στα χρόνια του βασιλιά Πύρρου (297-272 π.Χ.). Η δε ακρόπολη, όπως και οι αντίστοιχες της Καστρίτσας και του Επισκοπικού, εντάσσεται σε ένα εκτεταμένο πρόγραμμα δημιουργίας τειχισμένων οικισμών – διοικητικών κέντρων και οχυρών στην Ήπειρο στα ελληνιστικά χρόνια. (3^ος -2^ος αι. π.Χ.)

Το ισχυρό τείχος περιέβαλλε μία σημαντική πόλη των Μολοσσών, την οποία παλαιότεροι μελετητές, όπως ο καθηγητής Σωτήρης Δάκαρης, θεώρησαν ότι είναι  η Πασσαρώνα, η πρωτεύουσα των Μολοσσών. Η πόλη ήταν σε ακμή μέχρι τα μέσα του 2^ου αι. π.Χ, οπότε καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους (167π.Χ). Παρόλα αυτά, μετά την καταστροφή του 167 π.Χ., η ακρόπολη δεν εγκαταλείφθηκε αλλά εξακολούθησε να χρησιμοποιείται την ύστερη αρχαιότητα (5^ος – 6^ος αι.).

Κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων για την οργάνωση της άμυνας των Ιωαννίνων κατασκευάστηκαν στη βορειοδυτική πλευρά του λόφου οχυρώσεις από οπλισμένο σκυρόδεμα για την τοποθέτηση πυροβόλων (κανονιών) καθώς και κτίρια στρατωνισμού, αποθήκες, νοσοκομείο και διοικητήριο (1908-1913).