Η Ιερά Μονή Βελλάς βρίσκεται 30χλμ. βορειοδυτικά των Ιωαννίνων και 2 χλμ. νότια του Καλπακίου, κτισμένη στους πρόποδες του βουνού Φράγκου. Η αρχική φάση του καθολικού ανάγεται τον 11ο αιώνα αλλά στη μορφή που παρουσιάζεται σήμερα το μεγαλύτερο τμήμα του χρονολογείται στα 1745, όπως μαρτυρεί κτητορική επιγραφή πάνω από τη δυτική πόρτα του καθολικού. Αρχιτεκτονικά, ο ναός ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής. Στη νότια πλευρά εφάπτεται συγκρότημα κελίων του 19ου αιώνα.  Εσωτερικά ο ναός είναι κατάγραφος με τοιχογραφίες του 1745 ενώ σημειακά εντοπίζεται και παλαιότερο στρώμα τοιχογράφησης, πιθανώς  της βυζαντινής φάσης του ναού.

Η Μονή υπήρξε αξιόλογο πνευματικό κέντρο από τον 13ο έως και τον 17ο αιώνα με μεγάλη περιουσία στην κατοχή της. Διαλύθηκε το 1817 όταν οι μοναχοί της την εγκατέλειψαν και κατέφυγαν στην Κέρκυρα φοβούμενοι τον Αλή πασά γιατί του είχαν αρνηθεί την παραχώρηση της μοναστηριακής περιουσίας. Τη διαλυμένη μονή προσπάθησε το 1911 να ανασυστήσει ο τότε Μητροπολίτης Βελλάς και Κονίτσης Σπυρίδων Βλάχος ιδρύοντας στις 7-9-1911 το Ιεροδιδασκαλείο της Βελλάς για δημοδιδασκάλους και Ιερείς. Το Ιεροδιδασκαλείο λειτούργησε αρχικά στα κελιά του μοναστηριού και αργότερα στα καινούρια κτήρια τα οποία κτίστηκαν το 1928-1982.

Σε όλη τη διάρκεια του 20ου αιώνα και μέχρι προσφάτως στη μονή λειτουργούσε σχεδόν χωρίς διακοπή Εκκλησιαστική Σχολή.

            Αθηνά Ζωγάκη