Χωροι & μνημεια Αρχαιολογικός χώρος Οπάγιας Δολιανών
Ο αρχαιολογικός χώρος στη θέση Οπάγια, αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική αρχαιολογική θέση για την ιστορία της περιοχής κατά τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους.
Ο πυρήνας του αρχαιολογικού χώρου βρίσκεται σε μια μικρή νησίδα ανάμεσα στις δύο κοίτες του Καλαμά, αρχαίο Θύαμι. Έχουν εντοπιστεί δύο παλαιοχριστιανικές βασιλικές, ενώ ένας οκταγωνικός πύργος οχύρωσης, που αποτελεί ένδειξη ότι ο χώρος είναι τμήμα ενός σημαντικού, τειχισμένου οικισμού.
Από τη συνολική έκταση του χώρου 20 στρεμμάτων, έχει ανασκαφεί κυρίως ο χώρος της τρίκλιτης Βασιλικής Α΄, τα δάπεδα της οποίας κοσμούνται με εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά, με μεγάλη ποικιλία θεμάτων.
Ορισμένα έχουν μόνο γεωμετρικά θέματα, σε άλλα συνδυάζονται γεωμετρικά θέματα και ζωομορφικές παραστάσεις, ενώ τα δύο πλάγια κλίτη κοσμούνται με μεγάλης κλίμακας, αφηγηματικές παραστάσεις. Σκηνές κυνηγιού, συγκρούσεων ζώων, παραστάσεις καρποφόρων δέντρων και αγγείων κοσμούν το βόρειο κλίτος, ενώ εντυπωσιακό θαλάσσιο θέμα, με προσωποποιήσεις της Θάλασσας και ενός ποταμού καλύπτει το δάπεδο του νότιου κλίτους. Η χρονολόγηση των ψηφιδωτών δαπέδων ανάγεται στην περίοδο από τα τέλη του 5ου έως τα μέσα του 6ου μ.Χ. αιώνα.
Νότια της βασιλικής εκτεινόταν κτηριακό συγκρότημα, από ορθογώνια διαμερίσματα. Ανασκάφηκε τμήμα μικρού λουτρού, το οποίο πιθανώς προϋπήρχε της βασιλικής, και εν μέρει συνέχισε να λειτουργεί παράλληλα με το ναό.
Δήμητρα Παπαϊωάννου