Στο λεκανοπέδιο των Ιωαννίνων, στα ριζά της ΒΔ πλαγιάς του λόφου της Καστρίτσας, δίπλα κάποτε στην όχθη της λίμνης Παμβώτιδας, συστηματικές ανασκαφές τη δεκαετία 1960 (Πανεπιστήμιο Cambridge, υπό την αιγίδα της Βρετανικής Σχολής της Αθήνας) έφεραν στο φως τα κατάλοιπα της διαβίωσης κυνηγών και τροφοσυλλεκτών της Ανώτερης Παλαιολιθικής (24.000-16.000 ή 13.000 χρόνια πριν από σήμερα).

Στα οικιστικά δίκτυα των εποχικά μετακινούμενων από τόπο σε τόπο παλαιολιθικών ομάδων η Καστρίτσα αποτέλεσε-άλλοτε ως καταυλισμός κι άλλοτε ως σταθμός διέλευσης-κομβικό σημείο διαχείρισης των πόρων της ενδοχώρας της Ηπείρου. Στην ασφάλεια του σπηλαίου οι κυνηγοί συγκέντρωναν τα θηράματα από τις εξορμήσεις στα παραλίμνια χορτολίβαδα και στα γύρω οροπέδια: κόκκινα ελάφια με πολύκλωνα κέρατα, εύρωστα αρχέγονα βόδια, μικρόσωμα άλογα, υδρόβια πτηνά, αλεπούδες κ.λπ.  Για τις ανάγκες της διατροφής και γενικότερα της διαβίωσης οι ένοικοι αξιοποιούσαν στο έπακρο τα σφάγια και τα προϊόντα τους: κρέας, μεδούλι, κέρατα, κόκαλα, δέρματα, γούνες κ.λπ. Δεξιοτέχνες λιθοξόοι, ανανεώνοντας διαρκώς μακραίωνες τεχνολογικές παραδόσεις, σε ποικιλίες πυριτόλιθου κατασκεύαζαν εξαρτήματα όπλων (π.χ. αιχμές για τα ακόντια και τα βέλη του τόξου) και εργαλεία μεταποίησης (π.χ. μαχαίρια, ξέστρα, γλύφανα). Ακόμη, επιτόπου έφτιαχναν πολύτιμες χάντρες από δόντια ελαφιών που, μαζί με άλλες από μικρά όστρακα της θάλασσας, αποτελούσαν στοιχεία άγνωστων συνθέσεων. Με αυτές κοσμούσαν το σώμα (π.χ. περιδέραια, περιβραχιόνια) αλλά και ενδύματα ή άλλα σκεύη από φθαρτά υλικά (π.χ. σακίδια), κωδικοποιώντας νοήματα και σχέσεις εντός και εκτός της ομάδας.

Ελένη Κοτζαμποπούλου