μουσεια Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων
Το Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων βρίσκεται εντός του Αρχαιολογικού Χώρου στο ανατολικό άνδηρο της νοτιοανατολικής ακρόπολης (Ιτς Καλέ) του Κάστρου. Στεγάζεται στο ισόγειο του «Βασιλικού Περιπτέρου», κτηρίου, νεοπαραδοσιακής μορφολογίας, το οποίο κατασκευάστηκε από τον ελληνικό στρατό το 1958 σε σχέδια του αρχιτέκτονα Αλέξανδρου Μπαλτατζή. Τη θέση αυτή καταλάμβανε παλαιότερα στρατιωτικό νοσοκομείο, οικοδομημένο με τη σειρά του επί των ερειπίων του σεραγιού του Αλή πασά, το οποίο καταστράφηκε από πυρκαγιά το 1870. Το 1978 η 8η Μεραρχία το παραχώρησε στο Υπουργείο Πολιτισμού και από το 1995 φιλοξενεί στο ισόγειό του το Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων. Στο υπόγειο του κτηρίου χωροθετούνται αποθήκες αρχαιολογικών ευρημάτων και στον όροφο στεγάζονται τα γραφεία και η βιβλιοθήκη του Βυζαντινού Τμήματος της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων.
Το μουσείο διαθέτει ευρύ χώρο υποδοχής, στον οποίο κύρια θέση καταλαμβάνει αποτοιχισμένη τοιχογραφία του όψιμου 19ος αιώνα από οικία των Ιωαννίνων με θέμα τη νίκη του Μεγάλου Κωνσταντίνου επί του Μαξεντίου στη Μουλβία Γέφυρα, έργο αποδοσμένο στον Καλαρρυτινό ζωγράφο Αλέξανδρο Δαμίρη. Ο εκθεσιακός χώρος αναπτύσσεται σε επτά αίθουσες στις οποίες με χρονολογική διάταξη εκτίθενται αρχαιότητες από όλη την Ήπειρο, ενδεικτικές της τέχνης και της ιστορίας της περιοχής από τον 4ο μέχρι τον 19ο αιώνα.
Η αίθουσα των παλαιοχριστιανικών χρόνων περιλαμβάνει αρχιτεκτονικά γλυπτά, κεραμική, νομίσματα και μικροαντικείμενα (ιατρικά εργαλεία, σταθμία) που προέρχονται από την Καστρίτσα Ιωαννίνων, τη Φωτική, τη Γλυκή, το Λαδοχώρι Ηγουμενίτσας και τη Νικόπολη, σημαντικές αρχαιολογικές θέσεις των πρώτων χριστιανικών αιώνων.
Στην αίθουσα των βυζαντινών χρόνων ξεχωριστή θέση κατέχουν τα ευρήματα από την Άρτα, την περιώνυμη πρωτεύουσα του «Δεσποτάτου» της Ηπείρου και από τα Ιωάννινα, πόλη με ισχυρή παρουσία στα πολιτικά δρώμενα της Ηπείρου τις παραμονές της τουρκικής κατάκτησης. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον, για τη σπάνια τεχνική τους, προκαλούν οι δύο πήλινες εφυαλωμένες εικόνες του τέλους του 13ου αιώνα από τον Άγιο Βασίλειο της Άρτας , και η λίθινη επιγραφή με το όνομα του Σέρβου ηγεμόνα των Ιωαννίνων, Θωμά Πρελιούμποβιτς, από το Κάστρο των Ιωαννίνων, αποτύπωμα των ταραγμένων για τα Ιωάννινα δεκαετιών του β΄ μισού του 14ου αιώνα.
Στις επόμενες αίθουσες περιλαμβάνονται εκθέματα της περιόδου της Οθωμανοκρατίας. Ιδιαίτερη θέση κατέχει η συλλογή φορητών εικόνων και τμημάτων τέμπλων, αντιπροσωπευτικών ποικίλων καλλιτεχνικών ρευμάτων της μεταβυζαντινής θρησκευτικής ζωγραφικής, η οποία γνώρισε εξαιρετική άνθιση στην Ήπειρο από σημαντικούς ντόπιους και ξένους καλλιτέχνες. Επίσης, εκτίθενται κεραμικά σκεύη, νομίσματα, σφραγίδες και κώδικες.
Τα παραρτήματα του Βυζαντινού Μουσείου
Ως παραρτήματα του Βυζαντινού Μουσείου Ιωαννίνων λειτουργούν τρία κτήρια της ακρόπολης του Ιτς Καλέ, το Φετιχιέ Τζαμί, το λεγόμενο ‘’Θησαυροφυλάκιο’’ και η αίθουσα ‘Δημήτρης Κωνστάντιος’’, τα οποία ανήκαν στο οικοδομικό συγκρότημα του σεραγιού του Αλή πασά, αποκαταστάθηκαν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία και φιλοξενούν μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις και εκδηλώσεις.
Φετιχιέ Τζαμί
Στο Φετιχιέ Τζαμί , όπου ο επισκέπτης μπορεί να δει τις συντηρημένες ανεικονικές τοιχογραφίες καθώς και τους δύο υστεροβυζαντινούς κιονίσκους που έχουν εντοιχιστεί στην κόγχη (μιχράμπμ) του τεμένους, φιλοξενείται έκθεση εποπτικού υλικού που αφορά στην ιστορία της πόλης των Ιωαννίνων κατά την ύστερη οθωμανική περίοδο.
«Θησαυροφυλάκιο»
Στο λεγόμενο «Θησαυροφυλάκιο», στεγάζεται μόνιμη έκθεση αργυροχοΐας, τέχνης που γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη στην Ήπειρο από τον 15ο αιώνα έως και τις μέρες μας. Η έκθεση περιλαμβάνει δύο συλλογές αργυρών αντικειμένων, δωρεές του Αρχιεπισκόπου Ιωαννίνων Σπυρίδωνος (1873-1956) και του Κωνσταντίνου Ιωαννίδη (1907-1965) γόνου γνωστής οικογένειας αργυροχόων της πόλης των Ιωαννίνων καθώς και μία συλλογή νεότερων κοσμημάτων και αντικειμένων, δωρεά της Βεατρίκης Βέλλη- Δογορίτη, αστής από την Ελάτη Ζαγορίου.
Αίθουσα Πολλαπλών Εκδηλώσεων
Τέλος, στην αίθουσα πολλαπλών εκδηλώσεων ‘’Δημήτρης Κωνστάντιος’’ πραγματοποιούνται περιοδικές εκθέσεις της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, καθώς και ποικίλες εκδηλώσεις με τη συνεργασία του πανεπιστημίου, άλλωντοπικών και μορφωτικών φορέων και ιδιωτών.
Το Βυζαντινό Μουσείο Ιωαννίνων φιλοξενεί πλήθος μουσικών και θεατρικών εκδηλώσεων, εκθέσεις και διαλέξεις. Σημαντικός είναι ο ρόλος του για την εκπαιδευτική κοινότητα των Ιωαννίνων καθώς στους χώρους του πραγματοποιούνται εκπαιδευτικά προγράμματα από αρχαιολόγους της Εφορείας Αρχαιοτήτων που απευθύνονται σε σχολικές ομάδες καθώς και ξεναγήσεις.
Ειρήνη Καλογιάννη
