ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΑΠΟ ΓΙΟΡΤΗ ΣΕ ΓΙΟΡΤΗ – 09 Φεβρουαρίου 2023 – Διεθνής Ημέρα Ελληνικής γλώσσας
…..και δόξα τῷ θεῷ: η δύναμη της δοτικής
Στην αρχαία ελληνική γραμματική, η δοτική ήταν μία από τις τρεις πλάγιες πτώσεις (γενική, δοτική αιτιατική). Εκείνα που σήμερα εκφράζονται περιφραστικά, δηλαδή με την πρόθεση «εις» ή «σε» και αιτιατική, μπορούσαν να τα εκφράσουν με μία λέξη, για να απαντήσουν στην ερώτηση σε ποιον ή για να πουν απλώς σε ποιόν αφιερώνεται ή δίνεται κάτι π.χ. ἀπόδοτε οὖν τά τοῦ Καίσαρος τῷ Καίσαρι καί τά τοῦ Θεοῦ τῷ Θεῷ. Στη νέα ελληνική γλώσσα, κατάλοιπα χρήσης της δοτικής χρησιμοποιούνται συνήθως επιρρηματικά, όπως: εν τω μεταξύ, τοις μετρητοίς κλπ.
Σε αρχαία ιερά ή δημόσια κτίρια, αφιερώματα που έχουν βρεθεί, όπως στήλες, αγάλματα, ειδώλια, βωμοί, κλπ. φέρουν επιγραφές που εκφράζουν την ευσέβεια των πιστών στους θεούς. Το σύντομο κείμενό τους, συνήθως περιλαμβάνει το όνομα του αναθέτη και το όνομα του θεού σε πτώση δοτική. Αντιπροσωπευτικές αυτής της κατηγορίας, είναι τέσσερεις ενεπίγραφες λίθινες στήλες, ελληνιστικής περιόδου, αναθήματα ιδιωτών αλλά και στρατηγών, που εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων.
1. Ο Λυκόφρων, γιος του Θεοδότου, που κατέχει τον τιμητικό τίτλο του γυμνασίαρχου, αφιερώνει στήλη στους προστάτες του ειδικού για την προπόνηση των αθλητών κτιρίου του γυμνασίου, δηλαδή στον Ερμή και στον Ηρακλή (ΑΜΙ 408: 3ος ή 2ος αι. π.Χ.). Λυκόφρων/ Θεοδότου/Γυμνασιαρ/χήσας /Ἑρμᾶι/Ἡρακλεῖ.
2. Ευγνώμων για την απελευθέρωσή του, ο γενναιόδωρος Σώτων, γιος της Ἀριστονόας, γράφει σε μαρμάρινη πλάκα, ότι αφιερώνει στην παντοδύναμη Άρτεμη, την κατασκευή ναού με δική του δαπάνη (ΑΜΙ 5054: 1ος αι. π.Χ.). Σώτων> Ἀριστονό/ας > ἀπελεύθερος>/τόν ναόν κατεσκε/ύακεν > ἐκ τῶν ειδί/ων > Ἀρτέμιδι > Πασι/κράται.
3. Τέσσερεις Κασσωπαίοι στρατηγοί, εκδηλώνουν την ευσέβειά τους στην προστάτιδα της πόλης τους, αναθέτοντας στήλη στη θεά Αφροδίτη (ΑΜΙ 2637: α΄μισό 2ου αι. π.Χ.). Στραταγοί οἱ ἐπί / Ἀνδρομένεος / Πρυτάνιος Λυ / κώτας Λύκου / Σάτυρος Θεοδώ/ρου, Φίλανδρος /Σωσάνδρου /Σωτίων Λυκώ /που και ο γραμ/ματεύς Ἀρί/σταρχος Ἀριστομένεος /Ἀφροδί[ται].
4. Τέσσερεις άλλοι στρατηγοί, επίσης από την Κασσώπη, αναγνωρίζοντας την προστασία που τους παρέχει ο «πατέρας των θεών και των ανθρώπων», αφιερώνουν ενεπίγραφη στήλη στον Δία Σωτήρα (ΑΜΙ 2638: μέσα 1ου αι. π.Χ.). [Ἐ]πί πρυτάνιος/[Ἀρ]ιστίππου/[σ]τραταγοί/[Φ]ιλώτας/[ca3ι]μωνος/[Μενέ]δαμος/[ca3ι]λωνος/[ca3ι κ]ύρων/[Ἀ]λκάνορος/Διί Σωτῆρι.

A DAY TO REMEMBER
9th February 2023- International Greek Language Day

…thank God: The power of dative
In ancient Greek grammar, the dative was one of the three oblique cases (genitive, dative accusative). Those that today are expressed periphrastically, i.e., with the preposition “to” or “to” and causative, could be expressed with one word, to answer the question to whom or to simply say to whom something is dedicated or given, e.g., ἀπόδοτε οὖν τά τοῦ Καίσαρος τῷ Καίσαρι καί τά τοῦ Θεοῦ τῷ Θεῷ. In the modern Greek language, remnants of the use of the dative are usually used adverbially, such as: meanwhile, in the meantime, etc.
In ancient sanctuaries or public buildings, tributes that have been found, such as columns, statues, figurines, altars, etc. bear inscriptions expressing the devotion of the faithful to the gods. Their short text usually includes the name of the assignor and the name of the god in the dative case. Representative of this category are four inscribed stone columns from the Hellenistic period, votives of private individuals as well as generals, which are exhibited in the Archaeological Museum of Ioannina.
1. Lycophron, son of Theodotus, who holds the honorary title of gymnasium principal, dedicates a column to the patrons of the gymnasium building specialist for training athletes, that is to Hermes and Hercules (ΑΜΙ 408: 3rd or 2nd c. B.C.). Λυκόφρων/ Θεοδότου/Γυμνασιαρ/χήσας /Ἑρμᾶι/Ἡρακλεῖ.
2. Grateful for his release, the generous Soton, son of Aristonoa, writes on a marble tablet that he dedicates to the all-powerful Artemis, the construction of a temple at his own expense (AMI 5054: 1st c. B.C.). Σώτων> Ἀριστονό/ας > ἀπελεύθερος>/τόν ναόν κατεσκε/ύακεν > ἐκ τῶν ειδί/ων > Ἀρτέμιδι > Πασι/κράται.
3. Four Kassopean generals show their piety to the patroness of their city by dedicating a column to the goddess Aphrodite (AMI 2637 first half of the 2nd c. B.C.). Στραταγοί οἱ ἐπί / Ἀνδρομένεος / Πρυτάνιος Λυ / κώτας Λύκου / Σάτυρος Θεοδώ/ρου, Φίλανδρος /Σωσάνδρου /Σωτίων Λυκώ /που και ο γραμ/ματεύς Ἀρί/σταρχος Ἀριστομένεος /Ἀφροδί[ται].
4. Four other generals, also from Kassope, recognizing the protection afforded them by the “father of gods and men”, dedicate an inscribed column to Zeus the Savior (AMI 2638: mid-1st c B.C.). [Ἐ]πί πρυτάνιος / [Ἀρ]ιστίππου / [σ]τραταγοί / [Φ]ιλώτας / [ca3ι]μωνος / [Μενέ]δαμος / [ca3ι]λωνος / [ca3ι κ]ύρων / [Ἀ]λκάνορος/Διί Σωτῆρι.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
ΑΜΙ 408
Bull.ép.,1915, 463. Βοκοτοπούλου, Ι. Οδηγός μουσείου Ιωαννίνων, Αθήναι 1973, 82. Κοντορίνη, Β., Δηµοσιευµένες ελληνικές επιγραφές του Μουσείου Ιωαννίνων, Δωδώνη ΙΣΤ΄, 1987, 620-621, πίν. 5α.
ΑΜΙ 5054
Bull.ép., 1977, 265. Βοκοτοπούλου, Ι. ό.π., 79-80. Κοντορίνη, Β., ό.π., σ. 627, πίν. 8α. Ζάχος, Κ. Λ., (επιμ.), Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2008, 92.
ΑΜΙ 2637
Bull.ép., 1956, 142. SEG, 15, 1958, 383. Βοκοτοπούλου, Ι. ό.π. 82, Κοντορίνη, Β., ό.π., 621-622, πίν. 5β. Ζάχος, Κ. Λ., (επιμ.), Ζάχος, Κ. Λ., ό.π., 92-93.
ΑΜΙ 2638
SEG, 26, 1976-7, 718. Κοντορίνη, Β., ό.π., 622-623, πίν.6β. Ζάχος, Κ. Λ., ό.π., 92.

Υπατία Φάκλαρη
Αρχαιολόγος Εφορείας Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων