ΕΝΑ ΤΑΞΙΔΙ ΑΠΟ ΓΙΟΡΤΗ ΣΕ ΓΙΟΡΤΗ
20 Φεβρουαρίου 2023 – Παγκόσμια Ημέρα Κοινωνικής Δικαιοσύνης
…μεταφέροντας την αρχαία Δωδώνη στο κατάστημα κράτησης Ιωαννίνων…
Η Παγκόσμια Ημέρα Κοινωνικής Δικαιοσύνης καθιερώθηκε το 2007 [σχεδόν παράλληλα, ξεκίνησε να χτίζεται το θεωρητικό υπόβαθρο μουσειακών δράσεων για αποκλεισμένες κοινωνικά ομάδες (κρατούμενους, Ρομά) από συναδέλφους: Π. Βοσνίδης, Σ. Γιοβάνογλου, Σ. Γκότσης, Ο. Σακαλή, Α. Τσιτούρη] και εορτάζεται κάθε χρόνο στις 20 Φεβρουαρίου με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Ως στόχος τίθεται η προσπάθεια να αντιμετωπισθούν με συλλογικές δράσεις η φτώχεια, η ανεργία, αλλά και ο κοινωνικός αποκλεισμός. Η κοινωνική δικαιοσύνη αποτελεί πια προϋπόθεση για την κοινωνική αρμονία και ισότητα των πολιτών. Συνιστά κεκτημένο δημοκρατιών του ανεπτυγμένου κόσμου, αλλά επικαιροποιείται τακτικά με κοινωνικούς αγώνες και διεκδικήσεις της κοινωνίας των πολιτών. Παρά τη συνταγματική της προστασία, στην Ελλάδα παρατηρείται αργή ανάκαμψη, ιδίως έπειτα από την τελευταία οικονομική κρίση, η οποία έπληξε κυρίως και τα κοινωνικά δικαιώματα.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων υλοποίησε στο παραπάνω πλαίσιο την εκπαιδευτική δράση η «Δωδώνη εκτός των τειχών» για τους κρατούμενους των φυλακών Σταυρακίου Ιωαννίνων. Στο επίκεντρο τέθηκαν θέματα, όπως ο κοινωνικός της ρόλος στη σύγχρονη κοινωνία, ο δημιουργικός διάλογος με όσο το δυνατόν ευρύτερες ομάδες κοινού και η διάχυση του πολιτισμικού αγαθού σε κοινωνικά και φυσικά αποκλειόμενες ομάδες. Η ιδέα ήταν απλήˑ στόχευε την αισθητηριακή επαφή των κρατουμένων της φυλακής με την αρχαία Δωδώνη, αλλά και την καλλιέργεια συναισθημάτων δημιουργικής προσφοράς και αλληλεγγύης. Απώτερος στόχος η δημιουργία διαύλων επικοινωνίας με το ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον και η υποβοήθηση της κοινωνικής τους επανένταξης.
Η συμμετοχή των κρατουμένων ήταν εθελοντική μετά από προκαταρκτική ενημέρωση και των δύο πλευρών. Οι κρατούμενοι είχαν διαφορετικές εθνικότητες, ηλικία και μορφωτικό επίπεδο, ενώ το πρόγραμμα δομήθηκε σε τρεις ημερήσιες επισκέψεις με διάρκεια επτά ωρών. Περιείχε εισαγωγή γνωριμίας, παρουσίαση της αρχαίας Δωδώνης και πολύπλευρη συζήτηση, καθώς και εργαστήρι κατασκευής μουσειοσκευής για τη Δωδώνη. Το ενδιαφέρον τους για τις θεματικές που συζητήσαμε ήταν ουσιαστικό, ενώ και η ενεργή συμμετοχή τους στο εργαστήρι υπήρξε βαθιά προσωπική και συναισθηματική, επιταχύνοντας έτσι και την ευόδωση των στόχων της δράσης. Στο πρότυπο του μαντείου της Δωδώνης, οι κρατούμενοι εξέφρασαν προσωπικές αγωνίες ή και ενδόμυχους φόβους.
A DAY TO REMEMBER
20th February 2023 – World Day of Social Justice
…transferring ancient Dodona to the prisons of Ioannina…
The World Day of Social Justice was established in 2007 [almost at the same time, the theoretical background of museum actions for excluded social groups (prisoners, Roma) began to be built by colleagues: S. Giovanoglou, S. Gotsis, O. Sakali, A. Tsitouri, P. Vosnidis] and is celebrated every year on February 20 by decision of the General Assembly of the United Nations. The goal is to tackle poverty, unemployment and social exclusion through collective actions. Social justice is a prerequisite for social harmony and equality of citizens. It is an asset of the democracies of the developed world, but it is regularly updated with social struggles and claims of civil society. Despite its constitutional protection, Greece is experiencing a slow recovery, especially after the last economic crisis, which mainly affected and some social rights.
In the above context, the Ephorate of Antiquities of Ioannina implemented the educational activity “Dodona outside the walls” for the prisoners of the Stavraki prisons at Ioannina. Issues, such as its social role in modern society, creative dialogue with the widest possible audience groups and the diffusion of cultural goods to socially and physically excluded groups, were put in the spotlight. The idea was simple; it aimed at the sensory contact of the prison inmates with ancient Dodona, but also at fostering feelings of creative contribution and solidarity. The ultimate goal was to create channels of communication with the social environment to assist their social reintegration.
The prisoners’ participation was voluntary after prior briefing from both sides. The prisoners were of different nationalities, age and educational level, while the program was structured in three daily visits lasting seven hours. It included an introduction, a presentation of ancient Dodona and a multi-faceted discussion, as well as a workshop for creating a portable museum kit for Dodona. Their interest in the topics we discussed was substantial, while their active participation in the workshop was deeply personal and emotional, thus speeding up the success of the action’s goals. Following the practice of the oracle of Dodona, the prisoners expressed personal anxieties or inner fears.
Ενδεικτική Βιβλιογραφία
Εφορεία Αρχαιοτήτων Ιωαννίνων, Η Δωδώνη εκτός των τειχών: Εκπαιδευτικό πρόγραμμα στο κατάστημα κράτησης Ιωαννίνων, Ιωάννινα 2019.
Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού – Διεύθυνση Αρχαιολογικών Μουσείων, Εκθέσεων και Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, Πολιτισμός χωρίς δεσμά: Πρακτικά σεμιναρίου σχεδιασμού πολιτιστικών εκπαιδευτικών δράσεων σε καταστήματα κράτησης, Αθήνα 2019.
Εφημερίδα «Η Καθημερινή», «Ανασκαφή» στις ψυχές κρατουμένων, 26 Νοεμβρίου 2019.
https://www.kathimerini.gr/1053203/gallery/epikairothta/ellada/anaskafh-stis-yyxes-kratoymenwn
Σοφία Κίγκα, Αρχαιολόγος-Μουσειολόγος
Χρήστος N. Κλείτσας, Αρχαιολόγος
Μελίνα Νάκα, Συντηρήτρια αρχαιοτήτων